ستون فقرات از پهلو دارای چهار قوس می باشد اگر قوس ناحیه پشت بیش از حد طبیعی یعنی ۱۵ تا ۲۰ درجه باشد فرد دچار ناهنجاری به نام پشت گرد یا کایفوزيس است. کایفوزیس، که گاهی اوقات به نام گوژ پشتی ، قوز کمر ، کیفوز ، پشت گرد یا کمان پیرزن نیز نامیده می شود، وجود یک منحنی در پشت است که از حد معمول بیشتر است. اگر چه بیشتر، زنان سالخورده را تحت تاثیر قرار می دهد، اما می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد.

در این مقاله به نکاتی چون علل ایجاد این عارضه و تقسیم بندی آن میپردازیم همچنین علائم و راه های درمان نیز در این مقاله بررسی میشود .

در این مقاله که در سایت پایتوکو میخوانید ما به انجام حرکات ورزشی که باعث میشود در صورت اینکه درمان پذیر باشد این عارضه درمان شما سریع تر اتفاق بیافتد پرداخته ایم.

تقسیم بندی کایفوزیس

1. تقسیم بندی بر اساس منطقه درگیر (شدت انحنا)
2. كايفوز وضعيتي (متحرک – برگشت پذیر)
3. كايفوز ساختاری (ثابت – برگشت ناپذیر)

کایفوزیس بر اساس منطقه درگیر یا شدت انحنا

این نوع کایفوز شامل کایفوز عمومی و کایفوز موضعی است.

• کایفوز عمومی: در این نوع ناهنجاری افزایش تحدب در سرتاسر ستون فقرات اتفاق می افتد.
• کایفوز موضعی: این کایفوز در منطقه محدودی از ستون فقرات دیده می شود، مثلاً فقط ناحیه سینه ای یا گاهی از اوقات در چند مهره (در ۲ یا ۳ مهره) که در این صورت به آن قوز یا گوژ پشتی (Hump back) گفته می شود.

کایفوز متحرک

این نوع کایفوزیس برگشت پذیر بوده و فقط بافت های نرم را تحت تاثیر قرار می دهد. به همين دليل انعطاف پذير و معمولاً بدون درد بوده و در عكس هاي پرتونگاري، مهره ها طبيعي به نظر مي رسند و معمولاً در دوران نوجواني و جواني، به خصوص در دختران بيشتر مشاهده مي شود. این نوع کایفوز با حرکات اصلاحی درمان می شود.

در کایفوز متحرک، نا هنجاری در هنگام ایستادن مشهود است ولی در هنگام خوابیدن حذف می شود.

علل ایجاد کایفوز متحرک

بد قرار گرفتن وضعیت بدن :

نشستن، ايستادن و يا انجام فعاليت در وضعيت خم شده به جلو در طولاني مدت باعث كشيدگي غير طبيعي عضلات و رباط های قسمت خلفی(پشت) تنه، کوتاهی عضلات و رباط در قسمت قدامی(جلو) تنه و در نهایت اين عدم توازن باعث ايجاد اين عارضه مي شود.

ضعف ها و کوتاهی عضلات :

ضعق عضلات میتواند باعث جا به جایی راحت ستون مهره های این ناحیه شود و سریع تر عارضه رخ دهد

کایفوز ثابت

در این نوع کایفوز تغییر شکل مهره ها ثابت و غيرقابل انعطاف است و با حرکات اصلاحی درمان نمی شود.

انواع مختلف کایفوز ثابت:

گوژ پشتی

کایفوز مادرزادی

در شش ماه اول زندگی و هنگامی که کودک شروع به نشستن می کند این عارضه خود را نشان می دهد. علت آن هم عدم تکامل قسمت قدامی(جلویی) مهره هاست.

کایفوز شوئرمن یا جوانان :

در این بیماری به علت نکروز(مردگی بافت) غضروف های حلقوی بین مهره ای، مهره ها حالت گُوه ای شکل می شوند.

سن شیوع ۱۱- ۱۶ سال است و در پسران بیشتر دیده می شود.

کایفوز ناشی از پیری :

از علل این نوع کایفوز می توان به پوکی استخوان ، ضعف و کشیدگی عضلات و رباطها اشاره کرد.

عوارض ناشی از کایفوزیس

1. سر و گردن به جلو آمده و قوس گردنی افزایش می یابد.
2. استخوان جناغ فرو مي رود و قفسه سينه پايين مي رود، در نتيجه حفره سينه كوچك شده و احتمالاً اندامهاي حیاتی از موقعيت اصلي خود تغيير مکان مي دهند.
3. شانه ها از سمت جلو به هم نزدیک می شوند و ظاهري گرد پيدا مي كنند.
4. تحدب مهره ها در ناحیه پشت بیشتر می شود.
5. تحرک مفصل شانه کاهش می یابد.
6. خستگي مزمن
7. ارتفاع تنه کاهش می یابد.
8. مشکلات عصبی و نخاعی در موارد شدید رخ می دهند.
9. درد بسته به شدت عارضه

روش های ارزیابی کایفوز

پرتونگاری

خط شاقول

اگر خط شاقول بر قله انحنا پشتي مماس باشد. فاصله بين خط شاقول و مهره هفتم گردني، اندازه گيري مي شود. بطور طبيعي اين فاصله ۴۵ ميليمتر است و اگر بيش از اين باشد نشانگر عارضه كايفوز است.

صفحه شطرنجی

برای ارزیابی میزان کایفوز سینه ای، باید فرد از نماي پهلو، پشت صفحه شطرنجي قرارگيرد. آزمون گيرنده یک طناب را به عنوان خط مرجع قرار داد و وضعيت قرار گيري بخش های خاصی از بدن را كه بايد هم راستا باشند نسبت به خط مرجع ارزیابی کند.

کایفومتر

كايفومتر در واقع نقاله اي است كه از دو طرف درجه بندي شده و داراي دو بازوي موازي مي باشد.

ملاحظات اصلاحی و درمانی

۱- آشنایی فرد با وضعیت مطلوب بدنی و حذف عادات غلط

۲– ایجاد جنبش پذیری در مفصل شانه و مهره های ناحیه سینه ای

۳- کشش عضلات ناحیه قدامی سینه و تقویت

۴– اجرای تمرینات تنفسی و فعالیتهای عمومی

درمان رایج و متعارف

1. درمان کایفوزیس و قوز کمر بستگی به علت بیماری دارد. در برخی موارد، هیچ گونه درمان پزشکی لازم نیست. انجام تمرینات کایفوزیس یا فیزیوتراپی، به تقویت عضلات پشت و جلوگیری از خم شدن آنها کمک می کند – مخصوصا در مورد کایفوزیس موضعی ( قوز کمر ) یا بیماری شویرمان. برای موارد شدید یا موارد ناشی از مشکلات دژنراتیو یا مادرزادی، درمان های کایفوزیس و قوز کمر ، شامل موارد زیر می باشد:
2. داروهای ضد درد مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم. داروی ضد درد، در موارد شدید تجویز می شود.
3. ترکیبی از حرکات نشاط آور و فیزیوتراپی. این می تواند به قرار گرفتن در وضعیت صحیح و جلوگیری از منحنی های جدی تر، به ویژه در جوانان مبتلا به ب بیماری شویرمان کمک کند.
4. درمان پوکی استخوان با مصرف دارو و تغییر دادن رژیم غذایی که می تواند باعث تقویت استخوان ها و جلوگیری از شکستگی استخوان ها شود که می توانند علائم کایفوزیس را بدتر کنند.
5. عمل جراحی، به ویژه در موارد درد شدید یا انحناء بزرگ که باعث ایجاد مشکلات تنفسی یا حرکتی می شود. همجوشی ستون فقرات نیز به کاهش مقدار انحناء ستون فقرات و کاهش ضربه های عصبی کمک می کند.
6. مصرف دارو یا جراحی برای درمان تومور یا عفونت که منجر به کایفوزیس می شود.

نمونه هایی از تمرینات کششی و تقویتی

به طور کلی در نظر داشته باشید برای درمان عارضا کایفوزیس یکی از بهترین راه ها انجام حرکات اصلاحی همراه با ورزش است که میتواند با تقویت عضلات این ناحیه ستون مهره ها را به شکل اولیه دربیاورد.

ایجاد جنبش پذیری در ستون فقرات

روش اجرا: در حالت ایستاده با پاهای نیمه باز دست ها را در بالای سر مستقیم نگه دارید و بالاتنه را به سمت راست و چپ خم کنید.

ایجاد انعطاف و کشش در ناحیه

روش اجرا: این تمرین دو نفره و به دو صورت نشسته و ایستاده انجام می شود. دو نفر پشت به یکدیگر قرار می گیرند و دست های یکدیگر را در حالی که به بالای سر کشده شده است می گیرند. شروع حرکت به این ترتیب است که یک نفر با خم کردن تنه خود نفر دیگر را به پشت خود می کشد،سپس به حالت استراحت بر می گردد و فرد دیگر همین حرکت را تکرار می کند، بهتر است تمرین ابتدا نشسته و سپس ایستاده انجام شود.

تقویت عضلات پشت و شانه ها

روش اجرا:روی شکم دراز بکشید و در حالی که پاها کاملا کشیده است دست ها را به سمت جلو و بالای سر نگه دارید. دست ها و سینه را به آرامی از روی زمین بلند کنید و دوباره به آرامی به حالت اول برگردید.

سعی شود در اجرای این حرکت پاها روی زمین ثابت باشد.

 شنا سوئدی

روش اجرا : همانطور که در عکس مشاهده میکنید دست ها بر روی زمین و بر روی پنجه پا قرار میگیرید و با فشار دست ها به بالا و پایین میروید

یکی از حرکات مفید برای درمان کایفوزیس انجام حرکت شنا سوئدی است که بسیار میتواند مفید باشد این ورزش به صورت زیر انجام میشود

نکته : اگر در انجام این حرکت دچار مشکل شدید زانو های خود را به جای پنجه پا زمین بگذارید

بیشتر بخوانید:

عارضه قامتی به نام کایفوز پشتی